Lucek i jego bojery
1958 do 1960 Wpisany w historię żeglarstwa bojerowego Załoga mistrzów Polski z Giżycka ( 1954 r.). Od lewej: Łucjan Gierszewski, Gerard Kowalski, Augustyn Pestka. Bojery to nic innego, jak ślizgacze lodowe, poruszane za pomocą wiatru działającego na żagiel. Kształtem przypominają zwykłe kajaki, wsparte na poprzecznych belkach, zwanych płozownicami. Zawody bojerowe rozgrywane są na trasie ok 5 km. Załogę bojera stanowią dwie osoby ? sternik i obsługujący żagiel ? "szotman". Re...
Turniej miast
Telewizyjny turniej miast Scena wybudowana przez chojnicki Mostostal. Budowa scenografii na rynku na potrzeby turnieju. Uczestniczyły w nim reprezentacje obu rywalizujących miast, w tym także przedstawiciele lokalnych władz, był w zamierzeniu okazją do promocji lokalnego rękodzieła, wyrobów sztuki ludowej, lokalnych zespołów pieśni i tańca itp. Była to też okazja do promocji turystyki a także integracji społeczności lokalnej. Organizowano w ramach Turnieju Miast m.in. takie prz...
W obiektywie PRL
Często można usłyszeć nostalgiczne wspomnienia czasów PRL-u. Okres ten staje się także coraz bardziej popularny wśród ludzi, którzy nie mają prawa go pamiętać. Może nie jeden z nas próbuje o tym zapomnieć ale warto pokazać młodszym jak było. Historia nie jest abstrakcyjnym wspomnieniem obcych ludzi. To żywe doświadczenie przeszłości, które jest udziałem ich rodziców i dziadków. Zniszczona w wyniku pożaru w lutym 1945 r. wieża miedziana kościoła pojezuickiego. Doczekała się rekonstrukcji w 19...
Dobra luksusowe ?
Ostatnio w mediach zapanowała moda na naigrywanie się z PRL. Na topie są wydawnictwa, które dołączają do wydania archiwalne kroniki czy komedie. Dla wielu osób w PRL- u był to faktycznie czas awansu, a przede wszystkim ? bezpieczeństwa. Pewność zatrudnienia, pewność płacy, nawet jeśli niewielkiej i zapewniającej jedynie podstawowe dobra, nie spowodowała, iż z ?luksusem? nie miało się styczności. Oto kilka przykładów: Wielkogabarytowy, a mimo to zajmował centralne miejsce w mieszkaniu. Tel...
Beztroskie lata i ... do woja marsz!
Urodziłem się w Chojnicach w drugiej połowie lat 50 XX w. Początek lat sześćdziesiątych to okres, w którym uczęszczałem do przedszkola mieszczącego się w budynku dawnego zakładu św. Boromeusza, jeszcze prowadzonego przez siostry zakonne. Bodajże 2 lata później odebrano siostrom przywilej prowadzenia placówki. - Pamiętam doskonale habity sióstr przepasane białą linką, jednak każdy z nas najbardziej obawiał się kary klęczenia na woreczku grochu. Karano często. Ja sam siedziałem kiedyś w ?ciem...
Do woja marsz czyli dalsza część wspomnień ...
Na wakacjach nad Zalewem Siedleckim, przed wcieleniem do wojska. Lipiec 1976 r. (zdjęcie z archiwum Autora) ?Przechlapane? mieliśmy dopiero po godzinie piętnastej kiedy kadra zawodowa udawała się do domu, a dowódca kompanii wydawał służbie dyżurnej polecenie.Wtedy to wszystko zmieniało się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Nie wiem co dzisiaj jest plagą w wojsku, ale za moich czasów był to alkohol obecny wszędzie i o każdej godzinie. Pito na potęgę i na umór. My jako młode wojsko ...
Do woja marsz do woja ...
Odprawa wart na pl. Defilad w Warszawie. 9 maja 1978 r. (zdjęcie z archiwum Autora) U progu dorosłego życia? Któregoś dnia, a było to po tym, jak zacząłem pierwszą pracę w największym zakładzie przemysłowym miasta ?Mostostalu?, po przyjściu z drugiej zmiany czekała na mnie niespodzianka w postaci wezwania na komisję poborową. Nie przeraziło mnie to jednak, a ja sam nie widziałem powodu, aby migać się od służby wojskowej. Słyszałem wcześniej opowieści starszych kolegów o przebiegu ich słu...
Wszystko pod kontrolą
Dokumenty wykorzystane na potrzeby publikacji. Władze PRL jak zawsze wyrażały troskę o dobro społeczeństwa, nawet wtedy, kiedy chodziło o takie święta jak 1 maja, Dzień Zwycięstwa, czy kampanię wyborczą. Nadrzędnym celem było zapewnienie tzw. bezpieczeństwa i poczucie dobrze spełnionej misji. Z arch. Z. Reszkowskiego. W tym kontekście interesujące wydaje się zarządzenie 05/89 Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Chojnicach dotyczące powołania grupy sztabowej. W zarządzeniu m.in. czyt...
Z pożółkłych akt?
Archiwalne sprawozdanie lekarza powiatowego z działalności Referatu Zdrowia Publicznego z okresu lat 1945 ? 1.X.1949 r., sporządzonego przez lekarza powiatowego dr Bronisława Grzywacza. Referat Zdrowia Publicznego przy tutejszym Starostwie rozpoczął swoją działalność z chwilą przybycia lekarza powiatowego, tzn. w dniu 22.III.1945 r. Jak wówczas wyglądał stan sanitarny miasta i powiatu nie trzeba wyjaśniać, gdyż większość dobrze sobie to przypomina. Dla tych, którzy nie pamiętają przypomina...
Na fotografii i w pamieci
1850 do 1989 Na fotografii i w pamieci Rynek. Początek XX w. Transformacja ustrojowa a wraz z nią zmieniające się warunki ekonomiczne spowodowały, że wiele wpisanych na trwale firm i zakładów w historię naszego miasta - z powodów ekonomicznych stało się nierentownymi i uległy bądź ulegają likwidacji. Przez długie lata były to miejsca pracy dla wielu chojniczan. Pozostały tylko na fotografiach i w ludzkiej pamięci, chociaż ta ostatnia bywa zawodna. Przypomnę te, które z racji najwi...
Działalność świadków Jehowy w Chojnicach
1906 do 1947 Działalność świadków Jehowy w Chojnicach Archiwalna okładka ?Strażnicy? z 1929 r. Ruch badawczy założony w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, początkowo jednolity, po śmierci założyciela pastora Charlesa T. Russela podzielił się na cztery ugrupowania, w tym rutherfordyści, którzy przyjęli nazwę Świadkowie ?Jehowy?. Na terenie Polski, w zaborze rosyjskim, pierwsi badacze Pisma Świętego pojawili się w 1906 roku. Prawnie zostali uznani w 1913 r. na podstawie rozpor...
Odebrano nam wszystko ...
1927 do 1945 Odebrano nam wszystko ... Widokówka z pozdrowieniami z Krojant. Początek XX w. Romuald Pruszak urodził się 7 II 1927 roku. Pierwsze lata swojego życia spędził w rodzinnym dworze w Krojantach koło Chojnic. Dwór ten miał piękny zajazd, oddzielony z jednej strony wysokimi świerkami i drogą do wsi od budynków folwarcznych, a po drugiej stronie piękny park, który stopniowo przechodził w mieszany las. W okresie międzywojennym dom ten odwiedzało wiele znanych osobistości ówczesn...
Bezprawie w imieniu prawa?
Reforma rolna po drugiej wojnie światowej uderzyła w byłych właścicieli majątków ziemskich, często zabierając im dorobek przodków. Przejęcie całego areału rolniczego nastąpiło na mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. W województwie pomorskim akcja została realizowana dopiero od 1945 r. Przygotowaniami do parcelacji na terenie powiatu chojnickiego kierowały różne instytucje, takie jak: starostwo powiatowe, urzędy gminne, Powiatowy Urząd Ziemski oraz Pełnomocnik Powiatowy, który z racji swoich s...
Rehabilitacja dowodem na niewinność
1945 do 1946 Rehabilitacja dowodem na niewinność Ks. Brunon Rieband. (1911 - 1979). Od 1955 r. proboszcz w Kuźnicy, od 1964 r. dziekan dekanatu puckiego. Na powojennych losach rdzennej ludności Pomorza zaważyła w znaczącym stopniu polityka narodowościowa władz niemieckich prowadzona podczas II wojny światowej. Po 1945 r. nowe władze rozpoczęły porządkowanie kwestii narodowościowych opierając się na wynikach akcji volkslisty. Nie dostrzegając specyficznej sytuacji tych ziem wychod...
Raport do wojewody
1945 do 1946 Raport do wojewody Komisje Osadnicze uroczyście witały repatriantów. Publikujemy sprawozdanie Starosty Powiatowego w Chojnicach T. Rześniowieckiego skierowanego do Wojewody Pomorskiego w Bydgoszczy, dnia 3 lipca 1945 r. Obejmuje okres od 1 czerwca do 30 czerwca 1945 r. Sytuacja ogólna i polityczna Zmian na planie organizacyjnym starostwa nie było. Aktualnie poszerzono personel urzędniczy o 3 urzędniczki, a to do Referatu Odszkodowań Wojennych, Budowlanego i Społeczno ? Pol...
Pierdykniem, bo odwykniem ...
1945 do 1988 Pierdykniem, bo odwykniem ... Restauracja Rybna - popularne rybki przy dawnej ul. Świerczewskiego. Lata 70 wzbogaciły rodzinny język o pijackie określenia ściśle związane z epoką PRL. To wtedy na topie były powiedzenia: ?Vistula ? zboże wymłóci, chłopa przewróci?, Pierdykniem, bo odwykniem?, czy ?Kto nie pije i nie łyka ? czysty obraz nieboszczyka?. Aluzją do popularnych wódek było powiedzenie: ?Popłynąć jak Vistulą do Balticu? (nazwy popularnych wódek). Wódeczka spożyta o por...
Niech się święci 1 maja ?
1945 do 1989 Niech się święci 1 maja ? Ówcześni decydenci na trybunie honorowej (ul. Sukienników) braw nie szczędzili. W jednym wszyscy są zgodni. W tym dniu zawsze była ładna pogoda. Jak na zamówienie. Dzień wcześniej organizowano w szkołach tzw. ?capstrzyk? będący niejako przedsmakiem pierwszomajowego pochodu. Rolki krepy i listewki tworzyły kompozycję ?miotły? tyle, że barwną. Trasa zawsze była ta sama. Tradycyjna akademia pierwszomajowa w kinoteatrze. Ileż trudu kosztowało ów...
Elegia o cmentarzu
1945 do 1950 Elegia o cmentarzu Widok na cmentarz ewangelicki ok. 1942 r. Tylko z prawdziwej historii można się czegoś nauczyć, zakłamywanie przeszłości prowadzi do życia w kłamstwie. Przyszedł czas na rozliczenie się Polaków z własną przeszłością. Dogłębna i krytyczna rewizja polskiej historii potrzebna jest po to, by można z niej wyciągnąć pouczające wnioski, bardziej pożyteczne, niż naiwne pokrzepianie serc stereotypowymi frazesami. W 1945 r. przejmowania nowych obszarów i obiektów dok...
Rajstopy, kwiatek i uścisk dłoni
1946 do 1989 Rajstopy, kwiatek i uścisk dłoni Najpopularniejszy ówczesny tytuł prasy kobiecej ? ?Przyjaciółka?. Skrupulatnie odnotowywała kolejne marcowe zrywy uwielbienia dla płci pięknej Wprawdzie Dzień Kobiet w czasie PRL- u był jedną z czołowych okazji wykorzystywanych przez państwową propagandę, to gwoli ścisłości należy wspomnieć, iż święto to zostało uchwalone w 1910 r. na Kongresie Kobiet w Kopenhadze. Dopiero po II wojnie światowej zostało zaakceptowane i wykorzystywane przez decyd...
Raport komendanta MO
Sprawozdania z zachowanych raportów Milicji Obywatelskiej z Chojnic z drugiej połowy lat czterdziestych obfitują w wiele wydarzeń, często tragicznych. W raportach sygnowanych podpisem Jan Tarka Komendant Powiatowy M.O w Chojnicach m.in. czytamy: Napady, rabunki i grabieże? Pierwsza siedziba PUBP (marzec 1945 r.) mieściła się w przedwojennym gmachu Komunalnej Kasy Oszczędnościowej. W sierpniu tego samego roku Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa przeniesiono na ul. Sukienników. W miejscowości S...
Z akt nowych Starostwa Powiatowego
1947 do 1950 Z akt nowych Starostwa Powiatowego Siedziba Starostwa Powiatowego. L. 60. Poznańska Regionalna Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przy Instytucie Zachodnim rozpatrzyła na posiedzeniu w dniu 27 bm.. (06. 1947) pod przewodnictwem prof. U.P. dra Mikołaja Rudnickiego, tamtejsze projekty zmian nazw miejscowości Grunsberg i Szenfeld na Sokół i Nieżychowo i po wszechstronnym rozpatrzeniu odnośnego materiału historycznego i językowego doszła do następującej konkluzji: a) Projektowana...
Ciężkie czasy dla parafii ...
Po wojnie, począwszy od Manifestu PKWN, komuniści czuwali nad tym, by Kościół nie mógł rozwinąć działalności duszpasterskiej. Postrzegali go bowiem jako poważną przeszkodę w budowaniu w Polsce społeczeństwa socjalistycznego. Obawiali się wpływu duchowieństwa na życie publiczne i społeczne, widząc w nim wyraźną zaporę przeciwko komunistycznej indoktrynacji. W 1948 r. roku papież Pius XII uczynił rzecz niezwykłą. Nowym Prymasem Polski mianował najmłodszego z członków Episkopatu Polski, 48 - let...
Czystka i wątpliwości ...
1948 do 1949 Czystka i wątpliwości ... Fragment akt Komitetu Powiatowego PPR w Chojnicach z 1948 r. Początki tworzenia się ?nowej władzy? w powiecie chojnickim i samym mieście, nie zawsze postrzegane były przychylnie przez mieszkańców, co też wydaje się zrozumiałe. Problemy nie ominęły samych agitatorów nowej władzy, o czym czytamy w sprawozdaniu Trójki Wojewódzkiej na powiat chojnicki za okres od 28.10. do 31.10.1948 r. Dokument 143/48. PPR Komitet Powiatowy Chojnice. Uroczystości XX lec...
Dzieje jednego pomnika
1949 do 1989 Dzieje jednego pomnika Najważniejszym świętem państwowym w okresie PRL był dzień 22 lipca. Było ono obchodzone ku czci ogłoszenia tzw. Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, co według oficjalnej historiografii nastąpiło 22 VII 1944 r. w Chełmie. Polscy komuniści przywiązywali do tego święta dużą wagę. Władze starały się, by wszelkie wydarzenia o szczególnej, symbolicznej wymowie przypadały w tym właśnie dniu. I tak, 22 lipca 1952 r. uchwalono Konstytucję PRL. 22 ...
Ogromne zasługi dla miasta
Stanisław Rolbiecki jako Przewodniczący Prezydium MRN położył ogromne zasługi w rozwój Chojnic. Walczył w obronie Helu, poznał gorycz niewoli, po wyzwoleniu pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji w aparacie administracji państwowej. Przez całe życie związany był z regionem kaszubskim, (urodził się w Zalesiu k. Brus) a od 1950 r. stał się mieszkańcem Chojnic. Stanisław Rolbiecki (1906 - 1996) Stanisław Rolbiecki, bo o nim mowa ? był jednym z najdłużej urzędujących w randze przewodni...
Kaszuby stają sie modne ...
1955 do 1957 Kaszuby stają sie modne ... W Święto Morza na ulicach Gdyni po występach. Furorę podczas Święta Morza w 1957 r. wywołał zespół z Czerska ?Kaszuby?. Wówczas po raz pierwszy wielu mieszkańców, nie tylko Pomorza, mogło naocznie przekonać się o walorach artystycznych i folklorze regionu. Prasa lokalna tak odnotowała ten fakt: 50 - lecie czerskich ?Kaszubów?? Pamiątkowe zdjęcie z Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie. Lipiec 1955 r. Mamy więc nowy zespół ?Kaszuby?, tak jak ...
Przesyłka post factum
1959 do 1989 Przesyłka post factum List adresowany do autora publikacji ?Pamięci godni?. Publikujemy list, który w 1986 r. otrzymał Zbigniew Stromski pełniąc w tym czasie stanowisko Kierownika Działu archiwum państwowego w Chojnicach. Jego nadawca Józef Trzebiatowski emerytowany Sekretarz Prezydium M.R.N. w Chojnicach, rencista z tytułu szczególnych zasług dla P.R.L. (nr leg. 2057) zamieszkały w Krakowie napisał: (Zachowano pisownię oryginalną) Szanowny Panie! Od drogiego mi przyjac...
Rodem z PRL
1960 do 1985 Rodem z PRL Stoisko w Domu Towarowym. Lodówka w latach sześćdziesiątych była w Polsce, a co za tym idzie ? w Chojnicach ? sprzętem praktycznie nieosiągalnym. W tym okresie rozpowszechniło się poradnictwo przechowywania żywności. Zalecano, aby mięso owinąć ściśle zieloną pokrzywą i ułożyć w kamiennym garnku przykrywając muślinem. Pamiętam na chojnickim rynku sprzedawane osełki masła zawijane w kapuściany liść, czy śmietanę nalewaną z kamiennego garnka. Gorzej jak zakupiona w...
W etycznym i moralnym kontekście
1966 do 1970 W etycznym i moralnym kontekście Projekt J. Sabiniarza dotyczący rozbudowy Domu Kultury. L. 80. Budynek loży masońskiej. Początek XX w. Historia Chojnickich Domów Kultury jest krótka, ponieważ zapotrzebowanie na takie placówki pojawiło się wraz z nadejściem nowego ustroju, jakim po 1945 r. był socjalizm. Jednakże lokalizacja tychże placówek w naszym mieście od samego początku była nietypowa i zaskakująca społeczeństwo. Wystarczy wspomnieć, iż otwarcie CHDK przy ul. Grun...
Socjalizm tak! Wypaczenia nie!
1970 do 1989 Socjalizm tak! Wypaczenia nie! Budowa bloków mieszkalnych na obecnym osiedlu Leśnym. Kto ty jesteś? Gierka chłopek. Jaki znak twój? ? sierp i młotek. Gdzie ty mieszkasz? ? w polskim raju. Mięso znasz ty? ? niet, nie znaju. Jeszcze na początku lat 70 ? tych był to popularny wierszyk cytowany przez dzieci. Powstanie wolnego rynku i reformy Balcerowicza zlikwidowały zanik absurdów powszechnie obowiązujących w PRL w dziedzinie zaopatrzenia i dystrybucji towarów. Dzisiaj budzi ...
Socjalistyczne to i owo ...
1975 do 1985 Socjalistyczne to i owo ... Plac Bojowników PPR. Koniec lat 60. Dekadę lat osiemdziesiątych bez szczególnych zmian przetrwała instytucja dancingów. W Chojnicach uznaniem cieszyła restauracja ?Piast? organizująca wieczorki taneczne, przy akompaniamencie zespołu występującego na żywo. W instruktażu dla techników gastronomii można było przeczytać m.in.: ?działalność ? kulturalno-rozrywkowa w zakładach gastronomicznych jest usługą dodatkową na rzecz konsumenta. Działalność ta pow...
Śnieg przyczyną zawalenia części dachu ...
1978 do 1979 Śnieg przyczyną zawalenia części dachu ... Droga Chojnice - Chojniczki podczas tzw. Zimy Stulecia. Widok z 27.02.1979 r. Każdy zimowy kataklizm, gdy obfity śnieg utrudnia nam życie, przypomina starszym Polakom pamiętny przełom roku 1978/79, który przeszedł do historii jako tzw. zima stulecia. Opady śniegu i duże mrozy spowodowały wówczas paraliż komunikacyjny całego kraju i kłopoty z zaopatrzeniem i ogrzewaniem. Do akcji odśnieżania w w Chojnicach i podmiejskich okolicach m.i...
Stan niezgodny z Konstytucją
1981 do 1983 Stan niezgodny z Konstytucją Przemówienie gen. Jaruzelskiego do narodu transmitowane w telewizji. Jak pisze w swoich wspomnieniach chojniczanin Zbigniew Steinke: ?tekst ten był pisany na żywo w dn. 13 grudnia 1981 r. Oparto go na informacjach telewizyjnych i radiowych (TVP i PR), oglądanych i wysłuchiwanych od rana do późnego wieczora, prawie północy. Jest to kalendarium wydarzeń, bez ich analizy?. Obywatelki i obywatele Gen. Jaruzelski ogłasza decyzję o wprowadzeniu stanu wo...
Grudniowa prasa donosi ...
1981 do 1983 Grudniowa prasa donosi ... W czasie trwania stanu wojennego opozycja wydawała swoje kartki świąteczno - noworoczne. Stan wojenny w Polsce został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. Powoli zaciera się pamięć o tamtych czasach. Kartka P - 3. Najmłodsze pokolenie zna je tylko z podręczników lub opowieści rodziców. Można wiele ciekawych informacji znaleźć także w archiwalnyc...
Radziecka telewizyjna koncepcja
1988 do 1989 Radziecka telewizyjna koncepcja Pomysł retransmisji sygnału radzieckiej TV w Chojnicach nie został zrealizowany. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. ówczesne władze Chojnic zamierzały ?uszczęśliwić? mieszkańców miasta ogólnym dostępem do ? radzieckiego programu satelitarnego. Działo się to w okresie znaczących zmian na polskiej scenie politycznej a już za rok PRL odeszła do lamusa historii. Mimo to, w piśmie datowanym 24-10-1988 r. a skierowanym do wiceministra Transportu, Że...
W krainie dobrobytu ludzi pracy
W krainie dobrobytu ludzi pracy W tej kamienicy w pomieszczeniach po sklepie Adamaszek funkcjonował komis. Za taką uchodziła PRL - za mozolny trud i wysiłek płacono złotówkami. Teoretycznie ustalono, że nikt nie powinien mieć obcej waluty i kapitalistycznych produktów. W codziennym życiu wyglądało to trochę inaczej. Było kilka sposobów zakupu zachodnich towarów. Pierwszymi i legalnie działającymi były Komisy. Jeden z pierwszych usytuowany był w Chojnicach na ob. ul. Piłsudskiego. Ceny w nim b...
