Miasto Chojnice na początku lat dwudziestych nie posiadało ani jednego stałego zespołu teatralnego, a wystawiało jedynie spektakle urządzane przez liczne stowarzyszenia, różne pod względem artystycznym bądź doboru sztuki. Kres temu położył Teatr Ludowy, stawiając sobie za zadanie podniesienie poziomu arty­stycznego przedstawień przez odpowiedni dobór repertuaru, należyte przygotowanie amatorów, oraz odpowiednie urządzenie sceny.

Zespół teatralny Ogniska KPW Chojnice, który w Hotelu "Urban" odegrał sztukę "Radcy pana radcy". 

Teatr Ludowy W Chojnicach rozpoczął swoją działalność W bardzo ciężkich warunkach. Scena, którą rozporządzał od początku była bez jakichkolwiek dekoracji, możliwych do użytku. Amatorzy, choć chętni i na wszystko gotowi, byli bez elementarnych wiadomości scenicznych. Jednemu i drugiemu potrafił zaradzić kierownik i twórca Teatru Ludowego w Chojnicach, p. Klemens Dere, angażując do współpracy art. malarza p. Bożuchowskiego z Poznania,  który sporządził kilka de­koracji.

Zaznaczyć należy, że p. Dere zorganizował kurs dramatyczny dla wszystkich członków Teatru Ludowego w liczbie 30 - stu osób. Kurs ten trwał 2 miesiące. Wykłady teoretyczne prowadzili bezinteresownie profesor tutejszego gimnazjum pp. dr Sułkowski i dr Sankiewicz, zaś ćwiczenia praktyczne p. Dere. Godzin wykładowych było tygodniowo sześć. Właśnie ten krok poczyniony przez p. Derca, przyczynił się najbardziej do rozwoju naszego teatru i do jego obecnej potęgi.

Grupa amatorów teatru I Baonu Strzelców w Chojnicach.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że Teatr Ludowy nie posiadał żadnych funduszy, którymi mógł rozporządzać, to tym większe należy się uznanie za inicjatywę i dobrą prace p. Derca, który pierwsze wydatki pokrywał własnym kosztem. Akcję organizacyjną rozpoczęto już w grudniu 1927 r., ale pierwsze przedstawienie odbyło się dopiero po kompletnym remoncie sceny i odpowiednim przygotowaniu zespołu, co trwało pięć miesięcy. W tym to okresie przygotowano piękny dramat Lucjana Rydla ..Zaczarowane Koło" i wystawiono go w dniu otwarcia teatru 21 kwietnia 1928 r.

Przed­stawienie to wypadło nadspodziewanie i obudziło ogólne zadowolenie wśród miejscowego obywatelstwa, a nawet wśród tych. którzy dotąd po­błażliwie i nawet wrogo byli dla teatru usposobieni. Teatr Ludowy w kro­czył na realne tory, dając równocześnie do zrozumienia, że posiada pra­wo obywatelstwa w naszym grodzie. Teatr rozwijał się pomyślnie, a przedstawienia cieszyły się doskonałym doborem sztuki i amatorów oraz nadzwyczajną opinią publiczności, która zawsze dopisywała.

Dalsze sztuki, które pojawiły się na deskach chojnickiego teatru, były następujące. ?Jesienią" ?Swaty" ?Królowa przedmieścia!? "Werbel domowy", ?Ojcowizna?, a ostatnio, w czasie wielkiego postu, sztuka alegoryczna ?Tajem­nica mszy świętej". Każda z wymienionych otrzymała nowe dekoracje i urządzenie sceniczne, co wielce przyczyniło się w osiągnięciu powo­dzenia, oraz pomnożyło składnicę dekoracji. Zespół amatorski który prawie w każdej sztuce był czynny w komplecie, dochodził do co­raz to lepszych rezultatów artystycznych, pracując nad sobą z wielkimi zapałem i poświęceniem.

I tutaj uwydatnia się znów charakterystyczny szczegół. że aczkolwiek kierownictwo często się zmienia, to myśl przewodnia pozostaje niezmienna. Cele i zadania nakreślone przez pierwszego kierownika teatru przechodzą na następców. W chwili najlepszego rozwoju teatru i po przetrwaniu trudnych chwil opuścił Chojnice p. Derc odchodząc do Związku Teatrów Ludowych w Warszawie przekazując kierownictwo inspektorowi szkolnemu p. Grudnowskiemu, który powierzył reżyserię p. Czajkowskiemu, jednak i on opuszcza nasze miasto.

Ostatecznie funkcję tą objął p. Zygmunt Rapacki, który przy współpracy i pomocy sił amatorskich ze swojej pracy wywiązuje się doskonale. Dużo zawdzięcza Teatr Ludowy wydziałowi Powiatowemu w Chojnicach i Starostwu Krajowemu w Toruniu za otrzymanie zapomóg, co przyczyniło się do podniesienia poziomu artystycznego, jak również daje możność wyjeżdżania do okolicznych wsi i miast z przedstawieniami, a tym samym kreowania polskiej mowy i sztuki. Reasumując nasz dorobek artystyczny stwierdzić można, że Teatr Ludowy w Chojnicach jest poważną placówką kultury polskiej na Kaszubach, stojącą na straży polskiego ducha wśród miejscowego obywatelstwa - informował miesięcznik Teatr Ludowy "Kaszub" nr 6 z 1929 r.

(zach. oryginalną pisownię oprac. (red).